مداخلات رفتاری والدمحور برای درمان رفتارهای اضافه در کودکان دارای اختلال طیف اُتیسم: یک مرور نظام‌مند
زمینه و هدف: یکی از مشکلات کودکان دارای اختلال طیف اُتیسم، رفتارهای اضافه است که نسبت به بسیاری از برنامههای آموزشی-توانبخشی مقاومند. به نظر میرسد که مداخلات رفتاری والد-محور شیوهای موثر برای فائق شدن به این مشکلات باشد، هرچند که این شیوهها به درستی معرفی نشدهاند. هدف از انجام این مطالعه، مرور سیستماتیک این مطالعات و نتایج اولیه و ثانویه آنها، تحلیل مولفههای درمان رفتاری والد-محور و بررسی ضرورت گسترش این برنامهها در خانوادههای ایرانی است.
مواد و روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات مروری نظامند است. جامعه‌ی آماری شامل مقالات معتبر در پایگاههای دادههای داخلی Sid و Magiran در بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۷ و پایگاههای خارجی Medline، PubMed، Springer، Science Direct،Online library،PsycINFOT در بازه زمانی ۲۰۰۰- ۲۰۱۷ برای مرور مطالعات مداخلات رفتاری والدمحور بر رفتارهای اضافه اختلال اُتیسم بود.
کد اخلاقی: این مطالعه با کد اخلاق ۱۰۱۳/۹۷ در کمیته اخلاق پژوهشهای زیستی دانشگاه شهید بهشتی به تصویب رسیده است.
یافته‌ها: نتایج مطالعات بیانگر تاثیر مثبت درمان رفتاری والد-محور بر روی رفتار اضافه چون رفتارهای تکراری، بیقراری (چرخش خلقی، پرخاشگری، خودجرحی)، پژواک گویی و رفتارهای مخرب بود (نتایج اولیه). همچنین این مداخلات سبب بهبود رفتارهای انطباقی کودکان و کارکردهای والدین چون خودکارآمدی، سبک والدگری و مشکلات روانشناختی شده بودند (نتایج ثانویه). مولفههای برنامههای درمانی شامل انواع مداخلات پیامد-محور (چون توقف پاسخ و باز راهنمایی)، مداخلات پیشایند-محور الف (چون طراحی برنامه روزانه) و مداخلات پیشایند-محور ب (چون غنیسازی محیط با بازی) بودند. ۳ مطالعه دارای قطعیت شواهد متوسط و ۶ مطالعه دارای قطعیت شواهد بالا بودند.
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه حاکی از اثربخشی مداخلات رفتاری والد-محور بر رفتارهای اضافه در کودکان دارای اُتیسم است. مطالعات آینده باید بر جامعیت تمامی مولفههای اثربخش در برنامه رفتاری والد-محور و امکان قابلیت اجرای مداخله در مکانهای مختلف تاکید داشته باشند. پیشنهاد میشود در داخل کشور نیز برنامههای درمانی والد-محور در مورد رفتارهای اضافه کودکان دارای اُتیسم طراحی گردد.
