بررسی اثر توانبخشی شناختی بر عملکردهای اجرایی (توجه و حافظه کاری) در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی
۶۳۹۷۹۴۵۷۸
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) از شایعترین اختلالات رفتاری کودکان می‌باشد. این اختلال شامل دو دسته علامت مهم است: ۱) بی توجهی ۲)رفتار بیش فعالی – تکانشگری (عدم بازداری). در برخی از کودکان هر دو علامت همزمان وجود دارند، برخی فقط کم توجه هستند و عده ای نیز فقط تکانشگر هستند.
در این کودکان در مقایسه با همسالانشان بی نظمی، آشفتگی و فراموشی بیشتری دیده می‌شود. دائما والدین و معلم‌ها متوجه می شوند که این کودکان در گوش کردن به صحبت‌ها مشکل دارند، تمرکز ندارند و به راحتی دچار حواس پرتی می‌شوند. در اتمام تکالیف روزانه مشکل داشته و بیشتر از همسالانشان فعالیت‌هایشان را تغییر می‌دهند و کمتر کاری را به اتمام می رسانند. مشکلات عدم بازداری در کودکان مبتلا بهADHD به صورت بیقراری و فعالیت بیش از حد نمایان می‌شود. آنها با سرو صدای زیادی بازی می کنند، زیاد حرف می‌زنند، فعالیت‌های دیگران را بهم می‌زنند و کمتر از دیگران قادرند در یک مسیر مشخص، بازی کنند. این کودکان گویی مانند موتور راه می روند و دائم در حال حرکت هستند.
نتایج برخی از تحقیقات حاکی از آن است که تحول قطه پیش پیشانی در این کودکان با تاخیر همراه است که همین امر موجب ناکارآمدی برخی عملکردهای اجرایی از جمله حافظه کاری و توجه می‌شود. برای مثال کودکان مبتال به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی مشکلات بیشتری نسبت به گروه کنترل در یادآوری اطلاعات شنیداری بعد از یک تأخیر کوتاه مدت و همراه با مداخلات شنیداری (مثل افتادن کتاب ، صدای راه رفتن یک نفر و…) را دارند. چرا که این تکالیف نیازمند حفظ توجه است. توجه، محتویات حافظه را تعیین می‌کند و نوع ورودی اطلاعات را تعیین نموده و اجازه می‌دهد که اطلاعات در حافظه فعال بماند.
در این زمینه پژوهش نجاتی و همکاران (۲۰۱۴) به بررسی تأثیر توانبخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود عملکردهای اجرایی در افراد مبتلا به اختلال نقص- توجه / بیش فعالی پرداخته‌اند. تقویت حافظه کاری در این پژوهش با استفاده از برنامه توانبخشی شناختی صورت گرفت. این برنامه، نوعی برنامه نرم افزاری جهت ارتقاء توانایی‌های نگهداری، انتقال، به لحظه رسانی و مهار اطلاعات است در این برنامه هدف اصلی تقویت حافظه کاری و زیر ساخت‌های آن بوده است.
نتایج حاصل از تحلیل آماری داده‌ها نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن اثر تعاملی گروه کنترل و درمان توانبخشی شناختی موجب تقویت دقت حافظه‌کاری شده است و تأثیر معناداری بر روی توجه نداشته است. می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که این برنامه درمانی در بهبود حافظه‌کاری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی موثر واقع شده‌است ولی بر روی توجه تأثیر معناداری نداشته است.
منبع:
Najarzadegan, M., Nejati, V., Amiri, N., & Sharifian, M. (2015). Effect of cognitive rehabilitation on executive function (working memory and attention) in children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. J Rehab Med, ۴(۲), ۹۷–۱۰۸.
