معرفی قطب عصب‌روانشناسی شناختی
عصب روانشناسی شناختی (Cognitive Neuropsychology) یکی از قلمروهای مهم روانشناسی شناختی کاربردی است که از شاخه‌های اصلی مجموع «علوم و فناوری‌های شناختی» محسوب می‌شود. این مجموعه شامل دانش و فنونی است که بر محور پدیدۀ «شناخت» یا بازنمایی جهان خارج در ذهن بشری گردآمده‌اند.
در رایج‌ترین مقوله‌بندی‌ها، مجموعه علوم و فناوری‌های شناختی شامل ۶ زیرگروه است: علوم اعصاب‌شناختی، روانشناسی شناختی، زبان‌شناسی شناختی، مدل‌سازی محاسباتی شناختی، فلسفه ذهن و مردم‌شناسی شناختی. این علوم، هم‌اکنون کاربرد وسیعی در رشته‌های جانبی مانند پزشکی، آموزش‌وپرورش، جامعه‌شناسی، سیاست، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانه-های جمعی، مهندسی‌پزشکی، مهندسی فرمان و کنترل، علوم دفاعی و نظامی پیداکرده‌اند.
علوم و فناوری‌های شناختی، در کنار نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و فناوری اطلاعات، مجموعه دانش‌های همگرا (NBIC) را تشکیل می‌دهد. یکی از شاخص‌های مهم بقاء یا تأثیرگذاری ملل یا تمدن‌ها پس از هزاره دوم را، میزان بهره‌مندی آن‌ها از دانش‌های همگرا دانسته‌اند. ازاین‌رو، رقابت چشمگیری بین قدرت‌های بزرگ جهانی یا دست‌کم مدعیان حضور در هزاره سوم در جریان است تا سهم بیشتری از دانش‌های همگرا به خود اختصاص دهند. در همین چارچوب، به‌ویژه از اول دهه ۹۰ شمسی اهمیت علوم و فناوری‌های شناختی در کشور ما نیز برجسته شد. از یک‌سو، «سند ملی علوم شناختی» در پاییز ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و بدین منظور ستادی در زیرمجموعه معاونت علوم و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت؛ و از سوی دیگر، در سند جامع علمی کشور، علوم شناختی از اولویت «الف» برخوردار شد. بدین ترتیب، تلاش‌ها و تمایلات زیادی برای تشکیل رشته‌های علوم شناختی در بین دانشگاه‌های طراز اول کشور ایجاد شد. یکی از دانشگاه‌های پیشرو در این زمینه دانشگاه شهید بهشتی بوده است و هم‌اینک جزء معدود دانشگاه کشور است که دو واحد مستقل در حیطه علوم و فناوری‌های شناختی را در خود پرورده است.
پژوهشکده علوم شناختی و مغز دانشگاه شهید بهشتی ریشه در مطالعات گروه روانشناسی و آزمایشگاه تجربی دانشگاه دارد که در دهه ۴۰ شمسی تأسیس شد؛ اما تأسیس «مرکز مطالعات عصب رشدی تهران-آکسفورد» در سال ۲۰۰۳ نقطه عطف شکل‌گیری روان‌شناختی شناختی کاربردی در دانشگاه شهید بهشتی محسوب می‌شود. از آن پس تأسیس مرکز اتیسم به‌آرا (سال ۱۳۸۴) و کلینیک توان‌بخشی شناختی (سال ۱۳۹۳) و تدوین و برگزاری کارشناسی رشته توان‌بخشی شناختی در وزارت علوم و رشته عصب توان‌بخشی در وزارت بهداشت باعث جهت‌گیری روانشناسی شناختی به سمت عصب روانشناسی بالینی شد. به شکلی که امروز این پژوهشکده رفرنس علمی، خدمات آموزشی و درمانی به کودکان دارای اختلالات عصب‌روانشناسی (اتیسم، ADHD و…) محسوب می‌شود.
با توجه به آنچه گذشت، دانشگاه شهید بهشتی تنها دانشگاه کشور است که از شایستگی و توان علمی، آموزشی، پژوهشی و خدماتی در حیطه عصب‌رواشناسی شناختی برخوردار است. بر اساس مستندات، وضعیت هر یک از دانشگاه‌های کشور در حال حاضر (در سال ۱۳۹۶) به‌مراتب پایین‌تر از زمانی که است که این فعالیت‌ها در دانشگاه شهید بهشتی با همکاری دانشگاه‌های بسیار معتبر مثل دانشگاه آکسفورد آغاز شد؛ بنابراین جا دارد که این دانشگاه قطب عصب روانشناسی شناختی کشور قرار گیرد.
عصب روانشناسی شناختی به بررسی الگوهای شناختی سالم و مختل شناختی و مغزی می‌پردازد تا ضمن کشف روند شکل‌گیری و رشد طبیعی عملکردهای شناختی انسان زمینه را برای بهبودی بیماران روان‌شناختی (مثل اتیسم) فراهم آورد.
* دو رشته توان‌بخشی شناختی و عصب توان‌بخشی جز آخرین رشته‌هایی بودند که در پژوهشکده علوم شناختی و مغز تدوین شد.
Hi, this is a comment.
To delete a comment, just log in and view the post's comments. There you will have the option to edit or delete them.